فشار خون پایین، معمولاً به عنوان هایپوتانشن یا هیپوتانشنسیون شناخته میشود، وضعیتی است که فشار خون در بدن شما به طور معمول پایینتر از مقدار نرمال قرار میگیرد. مقادیر فشار خون نرمال در مورد بالغان معمولاً بهصورت ۱۲۰/۸۰ میلیمتر جیوه (میلیمتر جیوه جیوه) یا بالاتر ارائه میشود. اما مرز بین فشار خون نرمال و پایین در نهایت نسبت به فرد واقعی بستگی دارد و باید توسط پزشک تعیین شود.
در صورتی که فشار خون شما بهطور معمول در محدودهی پایین قرار دارد و بدون هیچگونه علائم ناراحتی همراه است، احتمالاً فشار خون پایین شما بهطور طبیعی است و نیازی به نگرانی نیست. برخی افراد، بهطور طبیعی فشار خون پایینی دارند و این مورد بهعنوان “فشار خون طبیعی” شناخته میشود. در این موارد، فشار خون شما در حدود 90/60 تا کمتر از 80/120 میلیمتر جیوه قرار میگیرد.
گاها برای درمان فشارخون از تزریق سرم در منزل استفاده می شود .در صورتی که دارای فشار خون پایین هستید و به طور ناگهانی سرم تزریق شود، ممکن است فشار خونتان بیشتر کاهش یابد و علائم ناراحتی را تجربه کنید. بنابراین، در حالتهایی که دچار فشار خون پایین هستید، میبایست در زمان تزریق سرم اقدامات احتیاطی را رعایت کنید.
فشار خون چیست ؟
فشار خون، نیرویی است که بر دیوارههای عروق خونی اعمال میشود و نشاندهنده قدرت پمپاژ خون توسط قلب و مقاومت عروق است. فشار خون به دو مقدار اصلی تقسیم میشود: فشار خون سیستولیک و فشار خون دیاستولیک.
– فشار خون سیستولیک: این مقدار نشاندهنده فشار بالاتری است که در هنگام انقباض قلب (سیستول)، خون در شرایط حداکثر پمپاژ قرار دارد. این عدد اغلب اولین عدد در یک خواندن فشار خون است و بر اساس واحد میلیمتر جیوه (mm Hg) ارائه میشود. برای مثال، 120 میلیمتر جیوه.
– فشار خون دیاستولیک: این مقدار نشاندهنده فشار پایینتری است که در هنگام استراحت قلب (دیاستول)، خون در شرایط حداقل پمپاژ قرار دارد. این عدد دومین عدد در یک خواندن فشار خون است و نیز به واحد میلیمتر جیوه ارائه میشود. برای مثال، 80 میلیمتر جیوه.
فشار خون به صورت نسبی به این صورت نمایش داده میشود: فشار خون سیستولیک بر فشار خون دیاستولیک. معمولاً نمایش داده میشود به صورت “میلیمتر جیوه”، به عنوان مثال “120/80 میلیمتر جیوه”.
فشار خون معمولی برای بزرگسالان به عنوان 120/80 میلیمتر جیوه در نظر گرفته میشود. با این حال، مقادیر طبیعی فشار خون ممکن است بر اساس عوامل متفاوتی مانند سن، جنسیت، سابقه بیماری، وضعیت فیزیکی و غیره، متغیر باشند. بنابراین، بهتر است همیشه باپزشک خود در مورد مقادیر فشار خون مناسب برای شما مشاوره کنید.معمولا قبل از آزمایش ازدواج فشارخون نیز کنترل می شود.
فشار خون پایین یا هایپوتنشن (Hypotension) چیست؟
فشار خون نیرویی است که توسط جریان خون بر دیواره رگ های خونی وارد می شود. این فشار روی رگ ها در اثر ضربان قلب ایجاد می شود. عوامل مختلفی مانند حرکت، خواب، استراحت، دویدن و انجام فعالیت های روزانه می توانند باعث افزایش و کاهش فشار خون شوند. افت فشار خون، که پزشکان آن را هایپوتنشم میز می نامند، زمانی رخ می دهد که فشار خون کمتر از حد انتظار باشد (90 میلی متر جیوه).
یکی از خدمات سفید پوش در زمینه مراقبت های در منزل است، شما می توانید در صورت نیاز با آزمایش در منزل از دلیل افت فشارخون خود در منزل و بدون نیاز به مراجعه به آزمایشگاه اطمبنان پدا کنید.
انواع فشارخون پایین
افت فشار خون ممکن است ناشی از بیماریها یا عوامل دیگری باشد. به عنوان مثال:
– بیماریهای قلبی: مشکلات قلبی مانند بیماریهای صمام قلب، آریتمی قلبی، اختلال عملکرد قلب و ضربان قلب نامنظم میتوانند منجر به افت فشار خون شوند.
– بیماریهای عروقی: برخی بیماریهای عروقی مانند بلاستوماتیت (التهاب عروق) و انقباض عروق میتوانند باعث کاهش فشار خون شوند.
– عوامل دارویی: مصرف برخی داروها مانند دیورتیکها (مدرها)، آنتیهیستامینها، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد اضطراب و داروهای فشار خون پایین میتواند باعث کاهش فشار خون شود.
– عوامل محیطی: در برخی موارد، شرایط محیطی مانند گرما، افتادن به آب سرد، تنش حرارتی، افتادن به ارتفاع و زمان طولانی در حال ایستادن میتوانند باعث کاهش فشار خون شوند.
– ترکیبی: برخی افراد ممکن است بیش از یک عامل دارای تأثیر بر فشار خون پایین باشند، به عنوان مثال دارای عوامل بیماریهای قلبی و مصرف داروهایی باشند که باعث کاهش فشار خون میشوند.
در زیر سه نوع کلی افت فشار خون اشاره شده است :
1-افت فشار خون وضعیتی (Orthostatic)
فشار خون پایین ارتواستاتیک زمانی رخ می دهد که از حالت نشسته یا دراز کشیده باشید. علت اصلی افت لحظه ای فشار (اورتواستاتیک) کم آبی بدن، استراحت طولانی مدت، بارداری و مصرف برخی داروها است که بیشتر در افراد مسن دیده می شود.
2- افت فشارخون بعد از غذا (Postprandial)
افت فشارخون بعد از غذا (Postprandial Hypotension) به معنای کاهش فشار خون پس از وعدههای غذایی است. این وضعیت معمولاً در یک تا دو ساعت پس از خوردن غذا رخ میدهد و بیشتر در افراد مسن، افرادی با بیماری پارکینسون، افرادی که دارای بیماری عروق کرونر (بستری عروق قلب) هستند یا افرادی که فعالیت نورومسولار پیشرفته دارند (شامل بیماران مبتلا به بیماری پارکینسون) دیده میشود.
علت اصلی افت فشارخون پس از غذا، تغییر توزیع خون بین پوست، عضلات و دستگاه گوارش است. هنگامی که غذا در معده هضم میشود، بخش قابل توجهی از خون به سمت معده و دستگاه گوارش هدایت میشود. این باعث کاهش موقت فشار خون در سایر مناطق بدن میشود. در برخی افراد، سیستم عصبی نمیتواند به طور کامل برای تنظیم فشار خون پس از وعدههای غذایی عمل کند، که این موجب افت فشارخون پس از غذا میشود.
3- افت فشارخون با واسطه عصبی (Neurally mediated)
افت فشارخون با واسطه عصبی (Neurally Mediated Hypotension) به معنای کاهش فشار خون به دنبال تحریک ناشی از نظام عصبی است. این وضعیت به دلیل واکنش نادرست و غیرعادی بین قلب و مغز رخ میدهد.
دو نوع اصلی از افت فشارخون با واسطه عصبی وجود دارد:
1. افت فشارخون ناشی از واکنش قلبی-عروقی نیروی وازوواگال (Vasovagal Syncope): در این حالت، تحریک ناشی از عوامل مانند استرس، وحشت، درد شدید، مصرف مواد مخدر، گرسنگی شدید یا ایستادن به طور طولانی، باعث میشود که نظام عصبی هماهنگی بین قلب و عروق را از دست بدهد. این باعث کاهش حجم خون بازگشتی به قلب و کاهش فشار خون میشود.
2. افت فشارخون ناشی از عدم تطابق قلبی (Cardioinhibitory Syncope): در این حالت، تحریک ناشی از مکانیسمهای قلبی، مانند تنش عروقی-قلبی (vaso-vagal reflex)، باعث کاهش ضربان قلب و فشار خون میشود. این مکانیسم ممکن است در پاسخ به عوامل مانند برخورد قوی، فشار روانی، یا تغییرات در وضعیت بدنی اتفاق بیفتد.
علائم افت فشارخون با واسطه عصبی ممکن است شامل سرگیجه، احساس ضعف، ایستادن یا افتادن ناگهانی، تاری دید، عرق سرد، تشنگی و حتی اغماء باشد.
برای فشار پایین چی بخوریم ?
برای کاهش فشار خون پایین، میتوانید موارد زیر را در رژیم غذایی خود در نظر بگیرید:
1. مصرف آب به میزان کافی: آب مصرفی کمک میکند تا حجم خون افزایش یابد و در نتیجه فشار خون نیز افزایش مییابد. بنابراین، تلاش کنید روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید.
2. مصرف مواد غذایی حاوی سدیم: مصرف مقدار مناسبی از سدیم (نمک) در رژیم غذایی به حفظ فشار خون مناسب کمک میکند. میتوانید از مواد غذاییی مانند نمک، سویا، غلات کامل، ماهی، آجیل و سبزیجات برگی استفاده کنید.
3. مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم: پتاسیم یک ماده معدنی مهم است که به حفظ فشار خون سالم کمک میکند. مواد غذاییی مانند موز، آووکادو، نارگیل، خرما، سیبزمینی، لوبیا و یونجه حاوی پتاسیم غنی هستند.
4. مصرف مواد غذایی حاوی مقدار مناسبی از آهن: کمبود آهن میتواند باعث ضعف و افت فشار خون شود. بنابراین، از مواد غذاییی مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی، لوبیا، نخود و آفتابگردان برای تأمین آهن مورد نیاز استفاده کنید.
5. مصرف وعدههای غذایی کوچک و منظم: به جای وعدههای بزرگ و سنگین، ترجیحاً وعدههای غذایی کوچک و منظم در طول روز مصرف کنید. این کمک میکند تا فشار خون به طور مستقل و ثابت نگه داشته شود.
درمان اورژانسی فشار خون پایین چیست ؟
1. تسریع جریان خون: بیمار ممکن است نیاز به تخلیه فشار خون نداشته باشد، بلکه نیاز به تحریک جریان خون دارد. در این صورت، بیمار را به طور افقی دراز کنید و پاهای آن را بالاتر از سطح قلب قرار دهید تا جریان خون به مغز تسریع شود.
2. مایعات وریدی: در صورتی که فشار خون به طور جدی پایین است، بیمار نیاز به تزریق مایعات به طور وریدی دارد. این کار باعث افزایش حجم خون و افزایش فشار خون میشود.
3. استفاده از داروها: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند تا فشار خون را افزایش دهد. مثلاً اپینفرین یا نوراپینفرین که عملکرد عروق را تقویت کرده و فشار خون را بالا ببرد.
4. اکسیژنرسانی: در برخی موارد، تأمین اکسیژن کافی به بیمار میتواند بهبود آن را بخشید. استفاده از ماسک اکسیژن یا کانول نفسی میتواند در این زمینه مفید باشد.
مهم است بدانید که درمان اورژانسی فشار خون پایین نیازمند توجه پزشکی است و بهتر است در صورت بروز این وضعیت، با یک متخصص درمان اورژانس تماس بگیرید یا به بیمارستان نزدیک مراجعه کنید.
درمان گیاهی فشار خون پایین
توجه: قبل از استفاده از هر گونه درمان گیاهی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، زیرا درمانهای گیاهی نمیتوانند در همه موارد مناسب باشند و ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند.
درمان گیاهی ممکن است به عنوان تکمیلی و مکمل به درمانهای سنتی فشار خون پایین مورد استفاده قرار بگیرد. موارد زیر برخی از گیاهانی هستند که برای کاهش فشار خون پایین مورد استفاده قرار میگیرند:
1. نعناع: مصرف چای نعناع میتواند به عنوان مسکن طبیعی برای فشار خون پایین مفید باشد.
2. زنجبیل: زنجبیل به عنوان یک گیاه ضد التهابی و آنتیاکسیدان قوی شناخته شده است. مصرف زنجبیل به صورت تازه یا در قالب چای میتواند به کاهش فشار خون کمک کند.
3. آرتیشوک: این گیاه دارای خواص خاصی است که میتواند در کنترل فشار خون مفید باشد. از آرتیشوک میتوان به صورت عصاره، کپسول یا چای استفاده کرد.
4. لیموترش: مصرف آب لیموترش یا مصرف آب لیمو تازه میتواند به تنظیم فشار خون کمک کند.
5. سیر: سیر دارای خواص ضد التهابی و خونگرم کننده است که میتواند به تنظیم فشار خون کمک کند. میتوانید سیر را در رژیم غذایی خود استفاده کنید یا از مکملهای سیر استفاده کنید.
6. هویج: مصرف هویج به عنوان یک منبع غنی از پتاسیم و آنتیاکسیدانها می
تواند به بهبود فشار خون کمک کند.
7. ارده: استفاده از عرقیجات محضری از ارده به عنوان یک گیاه دارویی ممکن است برای کنترل فشار خون پایین مفید باشد.
در هر صورت، قبل از مصرف هر گونه گیاه دارویی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا تداخل آن با داروهای دیگر را بررسی کنید و توصیههای مناسب را دریافت کنید.
رژیم غذایی مناسب برای افراد دارای فشارخون پایین
افراد دارای فشار خون پایین میتوانند با تغییر رژیم غذایی خود بهبود یابند. در ادامه، برخی نکات مربوط به رژیم غذایی مناسب برای افراد دارای فشار خون پایین آورده شده است:
1. مصرف آب و مایعات: مطمئن شوید که به اندازه کافی آب مینوشید. مصرف آب منظم و به میزان کافی میتواند به جلوگیری از نشستن فشار خون کمک کند. همچنین، مصرف آب نیمه نمک حاوی مقدار کمی نمک نیز مفید است.
2. مصرف غذاهای با سودمندیهای نمک: غذاهایی که حاوی مقدار کمی نمک هستند، میتوانند به تنظیم فشار خون کمک کنند. در انتخاب غذاها، از نمک کمتر استفاده کنید و بیشتر از مواد طبیعی مانند ادویهها، آردیچوک، نعناع و آشپزی با ادویههای تازه استفاده کنید.
3. مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم: مواد غذایی حاوی پتاسیم میتوانند به تنظیم فشار خون کمک کنند. میوهها مانند موز، پرتقال، خرما و توتفرنگی، سبزیجات مانند اسفناج، کاهو و سبزیهای ورق دار، غلات کامل و برنج قهوهای میتوانند منابع خوبی از پتاسیم باشند.
4. مصرف غذاهای با قند مناسب: برخی افراد با فشار خون پایین نمک و قند خونشان پایین است. مصرف غذاهایی با قند مناسب مانند میوهها، سبزیجات و غلات کامل میتواند به تنظیم فشار خون کمک کند.
5. وعدهبندی منظم و کمحجم: تقسیم غذاها به وعدههای کوچک و منظم میتواند در تنظیم فشار خون موثر باشد. مصرف وعدههای غذایی کمحجم و منظم به جای وعدههای سنگین و فشرده میتواند جلوی افت فشار خون را بگیرد.
6. اجتناب از الکل و مشروبات : مصرف زیاد الکل و مشروبات میتواند فشار خون را کاهش دهد. بنابراین، اجتناب از مصرف زیاد الکل و مشروبات توصیه میشود.
7. مصرف قهوه و چای سبز: قهوه و چای سبز دارای اثرات محرک بر روی سیستم عصبی هستند و میتوانند فشار خون را افزایش دهند. در نتیجه، مصرف معتدل این مواد توصیه میشود.
یک نکته مهم این است که هر فرد ممکن است به طرز متفاوتی به رژیم غذایی واکنش نشان دهد. بنابراین، مهم است که با پزشک خود در مورد رژیم غذایی مناسب و نیازهای شخصی خود مشورت کنید تا بهترین روش برای شما مشخص شود.
مواد غذایی مفید برای فشارخون پایین | خاصیت | مقدار مصرف توصیه شده |
قهوه و چای سبز | افزایش ضربان قلب و فشارخون | دو تا سه فنجان در روز |
مصرف آب و مایعات | بهبود جریان خون | روزانه |
مرغ | منبع پروتئین و ویتامین B12 | 75 تا 10 گرم سینه مرغ |
ماهی | دارای امگا3 مفید برای قلب | 100 گرم ماهی سالمون |
عدس | سرشار از آهن و فولات | 100 گرم عدس |
گوشت قرمز | منبع غنی آهن و پروتئین | 100 گرم گوشت قرمز پخته |
تخممرغ | تامینکننده آهن و پروتئین بدن/ سرشار از ویتامین B12 | 2 عدد تخممرغ پخته در هفته |