آزمایش رایت (Wright test) چیست ؟ بیماری تب مالت یا بروسلوز، یک بیماری عفونی مشترک بین انسان و دام است که توسط باکتری بروسلا ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند علائم مختلفی مانند تب، لرز، تعریق، ضعف، درد عضلانی و مفصلی، سردرد، سرفه، بی‌اشتهایی و کاهش وزن را ایجاد کند.
آزمایش رایت، که به عنوان آزمایش آگلوتیناسیون رایت نیز شناخته می‌شود، یک آزمایش سرولوژی است که برای تشخیص بیماری تب مالت به کار می‌رود. این آزمایش وجود آنتی‌بادی‌های ضد بروسلا را در سرم خون بیمار بررسی می‌کند.
در این مقاله، به بررسی موارد زیر در مورد آزمایش رایت خواهیم پرداخت:
- نحوه انجام آزمایش
- تفسیر آزمایش
- علائم تب مالت
- نکاتی در مورد آزمایش رایت
هدف از این مقاله، ارائه اطلاعات مفید و جامع در مورد آزمایش رایت به خوانندگان است.
آزمایش رایت چیست ؟ wright test
آزمایش رایت یک روش تشخیصی حیاتی در زمینه پزشکی است که به منظور ارزیابی و شناسایی اختلالات سلول‌های خون، به ویژه در حوزه سلول‌های خون سفید، مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش نام خود را از دکتر جیمز هوپکینز رایت، پزشک برجسته آمریکایی که در سال 1920 این روش را توسعه داد، گرفته است. آزمایش رایت با اندازه‌گیری نسبت تعداد سلول‌های خون سفید به تعداد سلول‌های خون قرمز، اطلاعات مهمی از سلامت سلول‌های خون و عملکرد سیستم ایمنی بدن فراهم می‌کند.
در این آزمایش، نمونه خون از بیمار گرفته می‌شود و سپس تعداد سلول‌های نوروفیل (یک نوع سلول سفید خون) به تعداد سلول‌های خون قرمز اندازه‌گیری می‌شود. این اندازه‌گیری به شکل نسبت رایت معروف است و افزایش یا کاهش این نسبت می‌تواند نشانگر مشکلات مختلف در سلول‌های خون و سیستم ایمنی باشد.
آزمایش رایت در تشخیص و پیش‌بینی اختلالات سلولی و ایمنی بدن نقش مهمی ایفا می‌کند. این آزمایش به عنوان یک ابزار تشخیصی قدرتمند برای پزشکان در تعیین درست و سریع تر درمان‌های لازم و اقدامات پزشکی اساسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آزمایش رایت چه چیزی را نشان می دهد؟
در این آزمایش، آنتی بادی‌های حیاتی مانند IgA، IgM و IgG تحت بررسی قرار می‌گیرند. این آنتی بادی‌ها، که در انتهای هفته دوم در مرحله حاد بیماری در سرم ایجاد می‌شوند، تا هفته‌های سوم تا ششم به میزان بیشترین مقدار خود می‌رسند. در واکنش به عامل بیماری‌زا مانند باکتری، بدن آنتی بادی‌ها یا همان پادتن‌ها را ترشح می‌کند. این آزمایش به پزشک اجازه می‌دهد با بررسی سطح آنتی بادی‌ها، وضعیت بیماری را ارزیابی کند.
اگر بیمار در مرحله ابتدایی بیماری قرار داشته باشد و به درمان مناسب پاسخ ندهد، ممکن است بیماری وارد مرحله دوم و مزمن شود. در این حالت، تیتر آنتی بادی IgG مثبت می‌شود.
در مرحله مزمن، عمدتاً تیتر IgG افزایش می‌یابد و به میزان کمترین حالت خود می‌رسد، در حالی که تیتر IgM به حداقل می‌رسد. این ممکن است باعث شود در حالی که آزمایش رایت منفی باشد، بیمار نیاز به انجام آزمایش کومبس رایت را احساس کند.
تفسیر آزمایش رایت ( Wright )
آزمایش رایت وجود آنتی‌بادی‌های ضد بروسلا را در سرم خون بیمار بررسی می‌کند. تفسیر این آزمایش به عوامل مختلفی مانند نوع آنتی‌بادی، تیتر آنتی‌بادی و مرحله بیماری بستگی دارد.
در اینجا به طور خلاصه به تفسیر نتایج آزمایش رایت می‌پردازیم:
نتیجه منفی:
- عدم وجود عفونت بروسلا
- مراحل اولیه بیماری، زمانی که هنوز آنتی‌بادی‌ها به اندازه کافی تولید نشده‌اند
نتیجه مثبت:
- وجود عفونت بروسلا
- تیتر آنتی‌بادی: میزان و شدت واکنش آگلوتیناسیون
- تیتر higher: نشان‌دهنده عفونت شدیدتر است.
نکاتی در مورد تفسیر نتایج آزمایش رایت:
- این آزمایش ممکن است در افراد مبتلا به بیماری‌های دیگر، مانند سل یا سیفلیس، به طور کاذب مثبت باشد.
- همچنین، ممکن است در مراحل اولیه بیماری، زمانی که هنوز آنتی‌بادی‌ها به اندازه کافی تولید نشده‌اند، به طور کاذب منفی باشد.
- برای تأیید نتیجه آزمایش رایت، ممکن است آزمایش‌های دیگری مانند کشت خون یا آزمایش PCR انجام شود.
در ادامه به تفصیل به تفسیر موارد مختلف در آزمایش رایت می‌پردازیم:
نوع آنتی‌بادی:
- IgM: این آنتی‌بادی در مراحل اولیه بیماری ظاهر می‌شود و نشان‌دهنده عفونت حاد است.
- IgG: این آنتی‌بادی در مراحل بعدی بیماری ظاهر می‌شود و می‌تواند نشان‌دهنده عفونت مزمن باشد.
- IgA: این آنتی‌بادی در برخی از افراد مبتلا به تب مالت دیده می‌شود.
تیتر آنتی‌بادی:
- تیتر کمتر از ۱.۸: منفی
- تیتر ۱.۸ تا ۱.۳۲: مشکوک به عفونت
- تیتر ۱.۳۲ یا بیشتر: مثبت
مرحله بیماری:
- مرحله حاد: تیتر IgM بالا و IgG پایین
- مرحله مزمن: تیتر IgG بالا و IgM پایین
تغییرات تیتر آنتی‌بادی در طول زمان:
- کاهش تیتر: نشان‌دهنده پاسخ به درمان
- افزایش تیتر: نشان‌دهنده عدم پاسخ به درمان یا عود بیماری
تب مالت چیست؟
فرآیند انجام آزمایش رایت و گرفتن نمونه خون
1. آمادگی فرد:
- نحوه آماده‌سازی: فرد قبل از گرفتن نمونه خون باید خوب بخوابد و مناسبتر است که در آخرین ۲۴ ساعت از مصرف الکل و دخانیات خودداری کند.
2. تجهیزات مورد نیاز:
سوزن و لوله‌های نمونه‌برداری: برای جلوگیری از آلودگی و دست‌کاری کمتر.یک نمونه لخته کافی است.
پنبه و الکل: برای تمیز کردن محل نمونه‌برداری.
بند انگشتی: برای افزایش نرمی و سرعت جریان خون.
3. مراحل گرفتن نمونه:
انتخاب محل نمونه‌برداری: معمولاً از وریدهای پشت دست (ونا دورساعت) استفاده می‌شود.
تمیزکاری محل نمونه‌برداری: با استفاده از الکل، پوست را تمیز کنید.
استفاده از بند انگشتی: بند انگشتی را در محل نمونه‌برداری بگذارید تا جریان خون به محل نمونه‌برداری افزایش یابد.
وارد کردن سوزن: سوزن را به دقت وارد ورید کنید و سپس لوله نمونه‌برداری را به سوزن وصل کنید.
جمع‌آوری نمونه: خون به آرامی در لوله نمونه‌برداری جمع‌آوری شود.
برداشتن سوزن و فشار دادن محل نمونه‌برداری: پس از جمع‌آوری نمونه، سوزن را بیرون کشیده و محل نمونه‌برداری را با پنبه و الکل فشار دهید تا خون جاری نشود و جلوی خونریزی گرفته شود.
4. انتقال نمونه به آزمایشگاه:
نگهداری نمونه: نمونه در شرایط مناسب (معمولاً در یخچال) نگهداری شود.
ارسال به آزمایشگاه: نمونه به آزمایشگاه ارسال شود تا تحلیل و انجام آزمایش‌های لازم صورت گیرد.
اهمیت آزمایش رایت در تشخیص اختلالات سلول‌های خون
آزمایش رایت به طور مستقیم برای تشخیص اختلالات سلول‌های خون استفاده نمی‌شود. این آزمایش برای تشخیص بیماری تب مالت یا بروسلوز به کار می‌رود که می‌تواند عوارض خونی مانند کم‌خونی و لنفوسیتوپنی (کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون) را به دنبال داشته باشد.
با این وجود، نتایج آزمایش رایت می‌تواند در موارد زیر به طور غیرمستقیم به تشخیص اختلالات سلول‌های خون کمک کند:
- کاهش تیتر آنتی‌بادی: ممکن است نشان‌دهنده اختلال در سیستم ایمنی بدن باشد.
- افزایش تیتر آنتی‌بادی: ممکن است نشان‌دهنده عفونت مزمن یا بیماری خودایمنی باشد.
- مشاهده سلول‌های غیرطبیعی در خون: ممکن است نشان‌دهنده اختلالات خونی مانند سرطان خون باشد.
در صورت مشاهده هر گونه علائم یا نشانه‌ای از اختلالات سلول‌های خون، مانند:
- خستگی
- ضعف
- کمبود رنگ و رخ
- کبودی
- خونریزی
- عفونت‌های مکرر
باید به پزشک مراجعه کرد.
روابط آزمایش رایت با برخی اختلالات خاص سلولی و خونی
آزمایش رایت به طور مستقیم برای تشخیص اختلالات سلول‌های خون استفاده نمی‌شود. این آزمایش برای تشخیص بیماری تب مالت یا بروسلوز به کار می‌رود. با این حال، نتایج آزمایش رایت می‌تواند در موارد زیر به طور غیرمستقیم به تشخیص اختلالات سلول‌های خون کمک کند:
۱. کم‌خونی:
- کاهش تیتر آنتی‌بادی: ممکن است نشان‌دهنده کمبود گلبول‌های قرمز خون باشد که می‌تواند منجر به کم‌خونی شود.
- عفونت بروسلا می‌تواند به طور مستقیم به تولید گلبول‌های قرمز خون در مغز استخوان آسیب برساند.
۲. لنفوسیتوپنی:
- کاهش تیتر آنتی‌بادی: ممکن است نشان‌دهنده کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون (لنفوسیت‌ها) باشد.
- عفونت بروسلا می‌تواند به طور مستقیم به سیستم ایمنی بدن آسیب برساند و باعث کاهش تعداد لنفوسیت‌ها شود.
۳. اختلالات خودایمنی:
- افزایش تیتر آنتی‌بادی: ممکن است نشان‌دهنده بیماری خودایمنی باشد.
- در برخی از بیماری‌های خودایمنی، سیستم ایمنی بدن به طور اشتباه به سلول‌های سالم بدن حمله می‌کند.
۴. سرطان خون:
- مشاهده سلول‌های غیرطبیعی در خون: ممکن است نشان‌دهنده سرطان خون باشد.
- در سرطان خون، سلول‌های خونی به طور غیرطبیعی رشد و تکثیر می‌شوند.
نکته:
آزمایش رایت فقط یک آزمایش غربالگری است و برای تشخیص قطعی هر یک از اختلالات سلول‌های خون کافی نیست. برای تشخیص قطعی، نیاز به انجام آزمایش‌های دیگر و معاینات بالینی توسط پزشک متخصص است.
| توضیحات | |
|---|---|
| نام آزمایش | آزمایش رایت (Right) یا تست رایت (Rite) |
| هدف آزمایش | ارزیابی و تحلیل عناصر مختلف خون و اختلالات خونی |
| نمونه خون | خون وریدی (معمولاً از ورید پشت دست) |
| تجهیزات مورد نیاز | سوزن، لوله‌های نمونه‌برداری، پنبه، الکل، بند انگشتی |
| مراحل گرفتن نمونه | انتخاب محل نمونه‌برداری، تمیزکاری محل، استفاده از بند انگشتی، وارد کردن سوزن، جمع‌آوری نمونه، برداشتن سوزن و فشار دادن محل نمونه‌برداری |
| نگهداری نمونه | در شرایط مناسب (معمولاً در یخچال) نگهداری می‌شود |
| ارسال به آزمایشگاه | نمونه به آزمایشگاه ارسال شده و نتایج تحلیل شده و گزارش داده می‌شود |
| پارامترهای تحلیل شده | تعداد و نوع سلول‌های خونی، سطح هموگلوبین، تعداد پلاکت‌ها و سایر پارامترهای خونی |
تست‌های مرتبط با آزمایش Wright
آزمایش 2ME
آزمایش 2ME آنتی‌بادی‌های IgG و IgM را در برابر بروسلا را در سرم یا مایع مغزی نخاعی اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش اغلب همراه با آزمایش رایت برای کمک به تشخیص بروسلوز استفاده می‌شود.
آزمایش Coombs Wright
آزمایش Coombs Wright یک آزمایش سرولوژی است که از گلبول‌های قرمز گوسفند پوشیده شده با آنتی‌ژن بروسلا برای تشخیص آنتی‌بادی‌های ضد بروسلا در سرم استفاده می‌کند. این آزمایش حساس‌تر از آزمایش رایت است و می‌تواند برای تشخیص بروسلوز در مراحل اولیه بیماری استفاده شود.
آزمایش کشت خون
آزمایش کشت خون آزمایشی است که برای تشخیص وجود باکتری بروسلا در خون استفاده می‌شود. این آزمایش قطعی‌ترین راه برای تشخیص بروسلوز است، اما ممکن است چندین روز طول بکشد تا نتایج آن مشخص شود.
آزمایش PCR
آزمایش PCR آزمایشی است که برای تشخیص وجود DNA بروسلا در خون یا سایر مایعات بدن استفاده می‌شود. این آزمایش سریع‌تر از کشت خون است و می‌تواند برای تشخیص بروسلوز در مراحل اولیه بیماری استفاده شود.
آزمایش ELISA
آزمایش ELISA آزمایشی است که برای اندازه‌گیری آنتی‌بادی‌های ضد بروسلا در سرم یا سایر مایعات بدن استفاده می‌شود. این آزمایش می‌تواند برای تشخیص بروسلوز و همچنین برای پیگیری اثربخشی درمان استفاده شود.
تفاوت آزمایش Wright و آزمایش Coombs Wright
تفاوت آزمایش Wright و آزمایش Coombs Wright
آزمایش Wright و آزمایش Coombs Wright هر دو برای تشخیص بیماری تب مالت یا بروسلوز استفاده می‌شوند. با این وجود، تفاوت‌هایی بین این دو آزمایش وجود دارد:
نوع آنتی‌بادی:
- آزمایش Wright: آنتی‌بادی‌های IgM و IgG را در برابر بروسلا را اندازه‌گیری می‌کند.
- آزمایش Coombs Wright: فقط آنتی‌بادی‌های IgG را در برابر بروسلا را اندازه‌گیری می‌کند.
حساسیت:
- آزمایش Wright: کمتر حساس است.
- آزمایش Coombs Wright: حساس‌تر است.
کاربرد:
- آزمایش Wright: برای تشخیص اولیه و غربالگری بروسلوز استفاده می‌شود.
- آزمایش Coombs Wright: برای تشخیص بروسلوز در مراحل مزمن بیماری و همچنین برای تأیید نتایج مثبت آزمایش Wright استفاده می‌شود.
مزایا:
- آزمایش Wright: انجام آن ساده‌تر و ارزان‌تر است.
- آزمایش Coombs Wright: دقیق‌تر و قابل اعتمادتر است.
معایب:
- آزمایش Wright: کمتر حساس است و ممکن است در مراحل اولیه بیماری نتایج منفی کاذب نشان دهد.
- آزمایش Coombs Wright: انجام آن پیچیده‌تر و گران‌تر است.
در نهایت، انتخاب نوع آزمایش به عوامل مختلفی مانند مرحله بیماری، علائم بیمار و نظر پزشک معالج بستگی دارد.
جدول زیر خلاصه‌ای از تفاوت‌های بین این دو آزمایش را ارائه می‌دهد:
| ویژگی | آزمایش Wright | آزمایش Coombs Wright |
|---|---|---|
| نوع آنتی‌بادی | IgM و IgG | IgG |
| حساسیت | کمتر | بیشتر |
| کاربرد | تشخیص اولیه و غربالگری | تشخیص در مراحل مزمن و تأیید نتایج Wright |
| مزایا | ساده‌تر و ارزان‌تر | دقیق‌تر و قابل اعتمادتر |
| معایب | کمتر حساس و احتمال نتایج منفی کاذب | پیچیده‌تر و گران‌تر |
